Ике кыз
Ике кыз
Борын-борын заманда яшәгән, ди, Карт белән Карчык. Аларның ике Кызы булган. Олы кызлары усал да, ялкау да, саран да икән. Шуның өчен аны беркем дә яратмаган. Кече кыз үги булган. Аның уңганлыгына, аның булганлыгына кешеләр сокланып туя алмаганнар. Үги ананың моңа бик эче поша икән.
Көннәрдән беркөнне Карчык иренә әйткән: «Урманга алып барып адаштыр ул Кызыңны!» — дигән. Карт, ат җигеп, Кы зын урманга алып киткән. Барып җиткәч: «Бар, Кызым, син җиләк җыя тор, мин бераз утын әзерлим»,—дигән. Кыз, җырлый-җырлый, җиләк җыярга керешкән:
Җиләк җыям, как коям
Әниемә бүләккә.
Монда җиләк күп икән,
Аю-Бүре юкмы икән?
Җыйган-җыйган да Кыз, тырысы тулган, әлеге урынга килсә, атасы юк, ди. Ары сугылып, бире сугылып йөри торгач, бик арыган, бик талчыккан Кыз һәм бер каен төбенә тамак ялгарга утырган. Үги әнисе биреп җибәргән бер телем ик мәкне чыгарып ашыйм гына дисә, моның янына Куян килеп чыккан.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй, —
дигән Куян.
Кыз аңа икмәген бүлеп биргән. Куян икмәк сыныгын тәмләп кенә ашап куйган да: «Яхшылыкка — яхшылык»,— дип, аңа куян бүреге китереп биргән.
Куян киткәч, икмәген ашыйм гына дисә, Төлке килеп чыккан.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй, —
дигән Төлке.
Кыз аңа да икмәген бүлеп биргән. Төлке икмәк сыныгын тәмләп кенә ашаган да: «Яхшылыкка — яхшылык»,—дип, аңа төлке туны китереп биргән.
Төлке киткәч, икмәген ашыйм гына дисә, Бүре килеп чыккан.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй, —
дигән Бүре.
Кыз аңа да икмәген бүлеп биргән. Бүре икмәк сыныгын тәмләп кенә ашаган да: «Яхшылыкка — яхшылык»,—дип, Кызга бүре туны китереп биргән.
Бүре киткәч, икмәген ашыйм гына дисә, Аю килеп чык кан.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй, — дигән Аю.
Кыз аңа да икмәген бүлеп биргән. Аю икмәк сыныгын тәмләп кенә ашаган да: «Яхшылыкка — яхшылык»,—дип, бер тәпән бал китереп биргән.
Аю киткәч, икмәген ашыйм гына дисә, Көтүче килеп чык кан.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй, — дигән Көтүче.
Кыз аңа да икмәген бүлеп биргән. Көтүче икмәк сыныгын тәмләп кенә ашаган да: «Яхшылыкка — яхшылык»,— дип, бер көтү мал куып китергән.
Көтүче киткәч, калган икмәк сыныкларын кабып җибә рим генә дисә, моның кулбашына Сандугач килеп кунган.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй, — дигән Сандугач.
Кыз учыннан аңа калган икмәк валчыкларын чүпләткән. Сандугач тәмләп кенә икмәк валчыкларын чүпләп бетергән дә: «Яхшылыкка — яхшылык, нинди теләгең бар, түтәкәй, хәзер үтим»,— дигән.
Кыз әйткән: «Минем өйгә кайтасым килә, әткәемә генә барып хәбәр салчы, Сандугачым»,— дигән.
Кош очып киткән. Ул, авылга җитеп, аларның өй кар шындагы агачка кунып:
Чут, чут, чут,
Түтәйнең маллары күп,
Килеп алучы юк, юк, —
дип сайрарга тотынган.
Атасы моны ишеткән һәм, атын җигеп, урманга киткән. Кызның бөтен байлыкларын төяп, көтүләрне куып алып кайтканнар. Үги әни, моны күреп, ачуыннан нишләргә белми, ди. «Үз Кызыңны баеттың, инде минем Кызымны да бает, урманга алып барып адаштыр!» — дип, Картына бәйләнә икән.
Карт, ат җигеп, бу Кызны да урманга алып киткән. Барып җиткәч: «Бар, Кызым, син җиләк җыя тор. Мин бераз утын әзерлим»,— дигән. Кыз җиләк җыярга тотынган. Бер җиләк не савытка, өч җиләкне авызга салып йөри-йөри тырыс төбе каплангач, әлеге урынга килсә, атасы юк, ди. «Әйдә, ярар, монда гынадыр әле, мине ташлап әллә кая китә алмас, югыйсә әнием аның кирәген бирер»,— дип уйлаган кыз һәм каен тө бенә ашарга утырган. Әнисе җибәргән төргәкне чишеп, нигъ мәтләрне җәеп куюы булган, моның янына Куян килеп чык кан.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй,— дигән Куян.
«Кит! Сиңа түгел, үземә дә аз әле монда!» — дигән Кыз һәм таяк белән башына суккан. Куян, ачу итеп Кызның күлмәген ертып, җиләген түгеп киткән.
«Их, котылдым бу арык Куяннан!»,— дип уйлаган Кыз һәм тынычлап ашый гына башлаган икән, Төлке килеп чыккан.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй,— дигән Төлке.
«Кит! Сиңа түгел, үземә дә аз әле монда!» — дигән Кыз һәм Төлкенең башына таяк белән суккан. Төлке, ачу итеп Кыз ның яулыгын ертып, тырысын тетеп киткән.
«Их! Котылдым бу ач Төлкедән!» дип уйлаган Кыз һәм тынычлап ашый гына башлаган икән,— Бүре килеп чыккан.
Бик талчыктым, түтәкәй,
Бик ачыктым, түтәкәй,
Бирче азрак ипекәй,— дигән Бүре.
«Кит! Сиңа түгел, үземә дә аз әле монда!» — дигән Кыз һәм Бүренең башына таяк белән суккан. Бүренең моңа бик каты ачуы килгән һәм Кызны кабып йоткан, ди.
Бу вакытта Карт өйдә икән. Карчыгы: «Бар инде, Кызым баегандыр, тизрәк алып кайт!» — дип әрләшә, ди. Карт атын җигеп урманга барса, Кызы юк. Тетелгән тырысы гына җирдә аунап ята, ди. Карт шуны арбасына салып кайтып киткән. Ишегалдына килеп кергәч, Карчыгы йөгереп чыккан. Арбада Кызының тетелгән тырысын күргән һәм хурлыгыннан егы лып үлгән, ди.
Ә Үги кыз әле булса матур гына гомер итә, ди.
